Największym klejnotem wnętrza Chropaczowskiego kościoła jest misternie rzeźbiony ołtarz głowny. Został on zaprojektowany w trzech, znacząco różniących się od siebie wariantach przez Johannesa Franziskusa Klompa. Dzieło wykonał na przełomie 1912 i 1913 roku Matthias Beule, rzeźbiarz działający ówcześnie w Bytomiu, a pochodzący z Kluczborka. Urodził się on w 1877 roku i już we wczesnych latach życia wykazywał talenty w sztukach artystycznych. Po odbyciu w 1895 roku praktyki kamieniarskiej w Lippstadt, przez kilka lat pracował jako czeladnik w warsztacie kolońskiego rzeźbiarza. W tym czasie monumentalny gotycki styl katedry w Kolonii wywarł  na nim głębokie wrażenie i ukształtował jego późniejsze prace. Ze względu na swój talent został na przełomie wieków przyjęty do Akademii Sztuk Pięknych w Düsseldorfie , gdzie ukończył studia z wyróżnieniem. Na Górnym Śląsku otrzymał dwa duże zlecenia: pełne wyposażenie kościoła św. Pawła w Rudzie Śląskiej oraz Matki Bożej Różańcowej w Chropaczowie. Wykonywał również miejsze prace m. in. dla kościoła w Rokitnicy, Rozbarku i Goduli. W 1919 Beule zachorował na gruźlicę płuc , z której nigdy w pełni nie wyzdrowiał; zmarł 24 sierpnia 1921 roku. Jednymi z jego ostatnich dzieł były wykonane prawdopodobnie w czasie I Wojny Światowej dwa ołtarze boczne.

Wykonane dzieło jest formą pentaptyku i bezpośrednio nawiązuje do wykonanego w 1181 roku późnoromańskiego Ołtarza Mikołaja z Verdun, znajdującego się w niemieckim opactwie w Klosterneburgu, którego zdjęcie ukazano poniżej.

Ołtarz Mikołaja z Verdun

Zatwierdzony projekt ołtarza głównego

W poszczególnych kwaterach ukazano Maryję jako współodkupicielkę, związaną z życiem i działaniem zbawczym Jezusa, a na końcu wywyższoną przez niego „nad Anioły”. Łącznie w ołtarzu znajduje się 20 scen (14 na przedniej i 6 na tylnej stronie). Cały ołtarz osadzony jest na masywnej kamiennej podstawie, opartej o cztery przysadziste kolumny zwieńczone neoromańskimi kapitelami. Na nich spoczywa mensa ołtarzowa ozdobiona od czoła czterema kwadratami rzeźb, zaś w trzech utworzonych polach wyrzeźbiono słowa hymnu eucharystycznego św. Tomasza z Akwinu „Pange lingua gloriosi, corporis misterium” – „Chwal języku tajemnice”.

Tematyka ołtarza jest bardzo bogata. Kompozycja nadbudowy ołtarzowej składa się z trzech rzędów płaskorzeźb rozłożonych z lewej i prawej strony tabernakulum, nad którym znajduje się tron przeznaczony pod wystawienie Najświętszego Sakramentu, który zwieńczony jest adorującymi aniołami i gołębicą – symbolem Ducha Świętego. Wszystkie sceny łączone są przedstawieniem postaci Aniołów ze specyficznymi do ich godności symbolami lub spełnianymi według Pisma świętego funkcjami.

Górny rząd rzeźb przedstawia następujące sceny (patrząc od prawej strony):

Zwiastowanie NMP. Godnym uwagi jest fakt, że pomiędzy postacią Maryi i Archanioła Gabriela umieszczono łacińskie słowa „Ecce Ancilla Domini” – „Oto ja Służebnica Pańska”.

Hołd pasterzy, a napis głosi: „Salvator mundi” – „Zbawiciel świata”.

Narodzenie Jezusa z napisem             „Mater Salvatoris” – „Matka Zbawiciela”.

Pokłon Mędrców – ta scena uzupełniona jest napisem: „Dive infans nos benedicat” – „Boskie dziecię niech nas błogosławi”.

Ucieczka do Egiptu i napis „Laudate Nomen Domini” –„Chwalcie imię Pana”.

Nawiedzenie Elżbiety z inskrypcją „Magnificat anima mea Dominum” – „Wielbi dusza moja Pana”.

W środkowym rzędzie przedstawiono następujące sceny:

Chrzest Pana Jezusa w Jordanie wraz z napisem „Hic est Filius Dei” – „To jest Syn Boży”.

Modlitwa Pana Jezusa w Ogrójcu, a napis przypomina nam: „Non mea voluntas sed tua fiat” – „Nie moja, lecz Twoja wola niech się stanie”.

Ukrzyżowanie Jezusa z napisem: „Sic Deus dilexit mundum” – „Tak Bóg umiłował świat”.

Zmartwychwstanie Pana Jezusa z inskrypcją: „Per crucem ad lucem” – „Przez krzyż do  światła”.

Ostatnia Wieczerza z zaproszeniem: „Venite adoremus” – „Przyjdźcie z uwielbieniem”.

Spotkanie Zmartwychwstałego Chrystusa ze św. Tomaszem oraz pozdrowienie „Pax vobiscum” – „Pokój wam”. Wniebowstąpienie Pana Jezusa i napis „Dextera Dei exaltatus” – „Prawicą Boga wywyższonego”.

Zesłanie Ducha Świętego i nauka dla nas „Repleti sunt omnes Spiritui Sancto” – „Wszyscy zostali napełnieni Duchem świętym”.

W trzecim rzędzie artysta umieścił wizerunki Świętych czczonych ówcześnie w parafii i jej okolicy: św. Antoni, św. Florian, św. Franciszek, św. Izydor, św. Barbara i św. Jan Nepomucen.

Na stronie wertykalnej ukazano następujące sceny: Zaślubiny Maryi ze św. Józefem wraz z napisem „Sp. S. Ci”, Oddanie Maryi do świątyni i zawołanie „Spes nostra Salve” – „Nadziejo nasza witaj”. Następne w kolejności jest Ukoronowanie Maryi wraz z napisem „Gaude Virgo gloriosa” – „Raduj się Panno chwalebna”, zaś na ostatnim obrazie ukazano Zaśnięcie NMP.

Pierwotnie wygląd ołtarza był nieco inny. W czasie renowacji, która miała miejsce pod koniec XX wieku usunięto kamienie, które wypełniały „kwadraty” okalające każdą ze scen, a sam ołtarz bardziej wyzłocono, niż miało to miejsce w 1913 roku. Dawniej figurę Maryi otaczała również wykonana z mosiądzu ozdoba, w której umieszczone były żarówki. Ciekawostką dotyczącą samej figury jest fakt, że dawną tradycją (być może na czas odpustu lub innych uroczystości) było nakładanie na nią kapy i przyozdabianie, a wręcz zasłanianie całego ołtarza ogromną ilością kwiatów.

Drugi projekt ołtarza.

Trzeci projekt ołtarza, wraz z bogato zdobionym baldachimem.

 

Projekt nieznanego autora, być może wykonany przez samego Matthiasa Beule.

 

Belka krzyżowa

Cechą wyróżniającą Chropaczowski kościół na tle innych pobliskich świątyń jest belka krzyżowa. Została ona osadzona na dwóch wysuniętych z murów kapitelach z rzeźbionymi aniołami. Nietypowe jest jej położenie. Belki tego typu zazwyczaj umieszczano na tzw. łuku tęczowym, stanowiącym oddzielenie prezbiterium od reszty kościoła. W tym przypadku belka znalazła się prawie na równi z ołtarzem, co stanowi swego rodzaju unikat. Belka jest bogato zdobiona, w całości złocona i polichromowana.

Artysta zawarł w niej pięć płaskorzeźb z wizerunkami świętych (od lewej): św. Teresy (z napisem „Deus inter Deus salvos faciendi” – Bóg jest Bogiem, który wyzwala); św. Antoniego („Qui sperat in Domino salvabitur” Kto zaufał Panu będzie zbawiony); św. Wincentego („Misericordiea tuae multae Domine” – Wielkie jest Twoje miłosierdzie Panie). Godnym uwagi jest, że święty trzyma w ręku księgę, na której znajduje się napis „Venit Hora Judicii” – Przyjdzie godzina sądu. Ostatnia płaskorzeźba przedstawia św. Jadwigę („Tu es Domine spes mea” – Ty jesteś Panie moją nadzieją). Na środkowej płycinie widnieje wizerunek Boga Ojca, który w jednej ręce trzyma berło, zaś w drugiej gołębicę – symbol Ducha Świętego.

Wszystkie wolne miejsca na belce wypełnia ornament roślinny złożony z akantu, wici i rozet. Krzyż spoczywa na cokole z symbolem Chrystologicznym, przeplatanym przez litery „Alfa” i „Omega”, na nim znajduje się figura Chrystusa Triumfującego. Pomimo widocznych gwoździ, nie sprawia On wiszącego, lecz stojącego przed krzyżem z rozpostartymi ramionami.

Na uwagę zasługuje brak korony cierniowej. Ta spoczywa w rękach anioła klęczącego na lewo, zaś na głowie Chrystusa znajduje się korona Królewska. W charakterze suppenadeum, tzn. podnóżka, na którym opierają się stopy Jezusa, znajdują się figurki dwóch mężczyzn ze Starego Testamentu. Pierwszy, z ubraną na głowie koroną, jest lekko pochylony z rozłożonymi rękami, zaś drugi leży w poprzek na jego grzbiecie.

Krzyż ma wysokość 3,6 metra. Obok niego stoją figury Matki Bożej Bolesnej i św. Jana. Obie postacie mają twarze zwrócone nie w stronę ukrzyżowanego, ale w stronę ludu. Nieco dalej od krzyża umieszczono figury św. Floriana oraz św. Barbary, a od strony murów belkę krzyżową flankują dwie postacie adorujących aniołów. Jeden z nich trzyma wspomnianą już koronę cierniową, zaś drugi chustę z odbiciem twarzy Chrystusa.

 

Ołtarz soborowy

Ołtarz soborowyProjektant przebudowy strefy ołtarza zaprojektował również  nowy ołtarz soborowy. Projekt ten do dziś budzi wiele kontrowersji, bowiem ołtarz Matthiasa Beule w ogóle nie był uwzględniany w odbudowie prezbiterium. Jedna z koncepcji zakładała nawet umieszczenie ołtarza na środku świątyni, zaś ławek wokół niego. Kościół miał zostać unowocześniony, a jego pierwotny wygląd w całości zatarty. Szczęśliwie nie doszło do realizacji tych planów.

Proboszcz Jan Gacka podał koncepcje zbudowania ołtarza soborowego i ambonek z elementów rzeźb i kolumienek tworzących dotychczasowe balaski. Przy fachowej pomocy ks. dr Mariana Zielnioka zaczęto próbnie ustawiać elementy rzeźb z piaskowca i dopracowywać najpierw z drewna brakujące elementy, by następnie uzupełnić je z podobnego materiału – białego piaskowca i marmuru bułgarskiego o nazwie „Wraca”. Wszystkie elementy użyte do budowy ołtarza i ambonek, ze względu na mocne zabrudzenia powierzchniowe i zniszczenia, zostały delikatnie odkute, by nabrać znów „blasku i życia”.

Ołtarz soborowy tworzy bryłę o kwadratowym kształcie. Przód zdobi płaskorzeźba z przedstawieniem Ostatniej Wieczerzy; od strony celebransa umieszczono scenę z rozmnożeniem chleba; zaś boki ołtarza zdobią postacie Ojców Kościoła Zachodniego: św. Augustyna, św. Ambrożego, św. Grzegorza Wielkiego i św. Hieronima. Elementy rzeźb spinają kolumienki zakończone neoromańskimi kapitelami.
Po wielu próbach udało się ten ołtarz usytuować tak, aby wierni wypełniający nawę główną patrząc na prezbiterium mieli wrażenie jednolitej kompozycji. Ołtarz soborowy wizualnie wtapia się w ołtarz główny, bowiem mensa ołtarz soborowego i głównego robią wrażenie całości. Pod mensą umieszczony jest „Stół Pański” dawny balasek z przebiegającym wokół całego ołtarza hymnem „Tantum ergo sacramentum” – „Przed tak wielkim Sakramentem”. Stanowi on kontynuację hymnu św. Tomasza z Akwinu umieszczonego w ołtarzu przedsoborowym. Całość jest oszczędnie polichromowana i złocona, przy czym pierwotnie elementy te nie były ani złocone, ani polichromowane. Warto wspomnieć, że w mensie ołtarza soborowego umieszczone są relikwie świętych męczenników rzymskich, zaś w narożach ziemia z katakumb rzymskich, a także kamienie z Bazyliki Grobu Pańskiego w Jerozolimie i ze wzgórza dawnej świątyni na Syjonie.